Een spiegelreflexcamera is een kostbaar en gevoelig apparaat dat met zorg behandeld moet worden om optimale prestaties en een lange levensduur te garanderen. Of u nu een professionele fotograaf bent of een enthousiaste hobbyist, het regelmatig onderhouden van uw camera en lenzen is essentieel om stof, vuil en slijtage te voorkomen.
Preventieve maatregelen voor onderhoud
Onderhoud van uw camera begint met preventieve maatregelen. Je camera is een gebruiksvoorwerp, dus je hoeft er niet altijd met fluwelen handschoenen mee te werken. Zorg er echter wel voor dat je de camera en de objectieven goed verzorgt. Met het juiste onderhoud gaan ze langer mee en zijn ze meer waard bij eventuele verkoop.
Als je een geheugenkaartje, objectief of batterij verwisselt of een flitser of andere kabel in of op je camera steekt, schakel je camera dan eerst even uit. Hoewel er in de meeste gevallen helemaal niks kan gebeuren wanneer je deze handelingen uitvoert terwijl je camera aanstaat, is het een goede gewoonte om dit wel te doen. Het uitschakelen (en later weer inschakelen) van je camera is zo gebeurd. Doe je dit niet, dan zou er tijdens je handeling bijvoorbeeld kortsluiting kunnen optreden waardoor je jouw camera beschadigt. Voorkomen is beter dan genezen.
Wanneer je de camera voor een langere periode niet denkt te gaan gebruiken, sla deze dan goed op. Dit moet uiteraard op een droge plek zijn. Te veel (lucht)vochtigheid kan schimmels en roest veroorzaken. Gebruik eventueel van die vochtvretende zakjes in je cameratas. Haal de accu uit je camera. Een accu of batterij kan gaan lekken.
Als dit gebeurt in je camera, dan moet deze grondig schoongemaakt worden en met een beetje pech zelfs vervangen worden. Bewaar de accu’s dus los van je camera. Werk altijd in een schone ruimte, maar gebruik NIET je badkamer. Je badkamer is vochtig en er zijn vaak schimmels aanwezig. Het lijkt wellicht de schoonste ruimte in huis, maar is door het vocht juist verraderlijk.
Het schoonmaken van de lens
De lens is een van de bepalende onderdelen van een camera om opnames van hoge kwaliteit te kunnen maken. Wanneer er vuil op de lens achterblijft, dan beïnvloedt dat het uiteindelijke resultaat van een foto. Er zijn dan ook tal van schoonmaakmaterialen die de lens in optimale vorm houden. Veelgebruikt zijn het microvezeldoekje om stof snel te verwijderen en de blaasbalg om ongewenst vuil weg te blazen. Voor hardnekkig vuil is het aan te raden het microvezeldoekje in combinatie met enkele druppels reinigingsmiddel te gebruiken. Door het zachte doekje week je op deze manier eenvoudig vuil los van de lens. Een derde optie biedt de zogenoemde lenspen, waarmee je vuil zoals stof en vingerafdrukken van lens of objectief verwijdert.
Voor het goed schoonmaken van je objectieven heb je wat spulletjes nodig. Het belangrijkste is wellicht wel een microvezeldoekje. Hiermee kun je vrijwel je hele objectief grondig schoonpoetsen. Begin je schoonmaak met het wegblazen van loszittend stof. Hiervoor kun je een handmatig luchtpopje gebruiken. Gebruik van gecomprimeerde lucht uit een busje wordt afgeraden.
Als je jouw camera en objectieven opbergt in een vieze cameratas, dan heeft schoonmaken weinig nut gehad. Zorg dus dat ook je tas goed schoon is. Een fototas zet je vaak neer op de grond en kan dus snel vuil worden aan de buitenkant. Dit vuil werkt zich ook een weg naar binnen. Je kunt een tas schoonmaken met een stofzuiger en met een vochtige doek.
Lenzen kun je mooi stofvrij maken met een kwastje. Hiervoor zijn speciale kwastjes verkrijgbaar die er als een lippenstift uitzien en werken. Die kun je zo in je jaszak meenemen terwijl ze mooi schoon blijven. Wrijf er dus geen vingervet aan. Je hoeft het kwastje niet aan te raken. Doe dat dan ook niet. Koop er een aantal en stop er eentje in elke tas. Gebruik die ook voordat je de frontlens een echte poetsbeurt gaat geven. Ik maak de frontlens schoon met mijn adem en een wattentipje.
Ik adem op de frontlens en draai dan zachtjes cirkeltjes met de wattentips. Als laatste nog een keer ademen en dan vanuit het midden in steeds groter wordende cirkels naar buiten toe. Dat werkt uitstekend. Een zandkorreltje maakt snel een krasje, dus altijd eerst het kwastje. Dat past ook allemaal makkelijk in je tas. Is het vuil hardnekkiger, kun je gebruik maken van een wegwerp brillendoekje.
Het reinigen van de sensor
Stof is de grootste vijand van elke fotograaf. Het kloppend hart van de camera is uiteraard de sensor. Deze beeldchip bestaat uit miljoenen kleine fotogevoelige cellen, die elk overeenkomen met één pixel op de foto. Als het gaat om de prestaties en het onderhoud is het vooral belangrijk om te weten dat deze beeldchip statisch geladen is en daardoor stofdeeltjes aantrekt. Dergelijke deeltjes nestelen zich na verloop van tijd in de ‘putjes’ van pixels, wat uiteraard de beeldkwaliteit niet ten goede komt. Je ziet dan op foto’s donkere vlekjes opduiken – een fenomeen dat vooral opvalt bij homogene kleuroppervlakten, zoals een blauwe hemel.
Gelukkig beschikken veel camera’s over een ingebouwde reinigingsmodus. Deze is eenvoudig te activeren via het menu van de camera, waarna door kleine vibraties de stofdeeltjes worden losgemaakt. Indien dit niet voldoende is, kun je met een sensordoekje en wat reinigingsmiddel de sensor reinigen.
Een andere optie is het gebruiken van een lenspen of blaasbalgje. Lees hiervoor altijd het instructieboekje bij de camera, zodat je weet hoe je de sensor goed open kunt leggen. Tijdens het verwisselen van objectief kan er vuil in de camera en op de sensor komen. Probeer deze handeling dan ook snel uit te voeren, zodat deze zo kort mogelijk wordt blootgesteld aan de buitenlucht.
Als u een vloeistof moet gebruiken om vetvlekken te verwijderen, mag u geen kraanwater gebruiken. Dit water bevat mineralen die het glas kunnen beschadigen. Bevochtig uw microvezeldoekje met gedemineraliseerd water en dep het glas voorzichtig schoon, zonder te wrijven. Voer de handmatige reiniging uit in een schone en stofvrije omgeving. Het blaaspeertje mag in geen geval in aanraking komen met de sensor. Hierdoor zou de sensor permanent beschadigd kunnen raken. Blaas niet met uw mond.
Niet alleen zou hierdoor vocht binnendringen in de camerabehuizing, de sensor zou bovendien beschadigd kunnen raken door speekseldeeltjes. Het is ook niet aan te raden spuitbusluchtblazers te gebruiken die ontworpen zijn voor het reinigen van computerapparatuur (toetsenbord, enzovoort). De kracht van de lucht zou de sensor kunnen beschadigen en vocht en andere deeltjes in de camerabehuizing kunnen verspreiden.
Is de sensor nog steeds vies, dan kun je ervoor kiezen om deze professioneel te laten schoonmaken of je kunt dit zelf proberen. Hiervoor heb je een sensorreinigingskit nodig. Hierin zitten sensordoekjes, reinigingsmiddel, een klein stofzuigertje en een kijker om het stof op de sensor te kunnen zien. Dit reinigen is niet zo moeilijk als het lijkt, maar wees er wel voorzichtig mee. Je begint met het vastzetten van de spiegel, zodat je de sensor blootlegt.
De spiegel reinigen?
LET OP: Maak je spiegel niet schoon! De spiegel in een spiegelreflexcamera heeft geen invloed op de kwaliteit van je foto’s. Soms wordt ten onrechte gedacht dat vlekjes op de foto’s afkomstig zijn van stof op de spiegel, de optische beeldzoeker of de lens. Stof op de spiegel of de zoeker heeft geen enkel effect op de kwaliteit van de uiteindelijke foto. Normale stofdeeltjes in de lens zijn te klein en te ver van het scherpstelpunt om zichtbaar te zijn op uw foto’s.
Opslag en bescherming
Camera’s hebben niet veel onderhoud nodig, maar wel af en toe een beetje aandacht. Berg de camera op in een hoesje of cameratas. Zo bescherm je hem zoveel mogelijk tegen stof en vuil. Schakel de camera uit voor het wisselen van de lens.
Wissel de lens in een situatie met zo min mogelijk stof en vuil. Houd de opening van de camera en de open zijde van de lens naar beneden als je wisselt. Zorg dat lens en body zo kort mogelijk ‘open’ zijn. Berg lenzen op met een lensdop. Gebruik voor de body ook een dop als er geen lens op zit.
Li-Ion-accu’s houden het langer vol als het warm is, maar de totale levensduur is langer als het koud is. Bewaar ze daarom (deels opgeladen) op een koele plek. Gebruik de bijbehorende lader. Het is niet erg als een opgeladen accu in de bijbehorende lader blijft zitten.
Accu’s kunnen niet goed tegen hele hoge temperaturen, zoals bijvoorbeeld op het dashboard van een auto. Het is niet erg als de accu handwarm wordt tijdens het opladen. Gebruik de accu niet meer als hij heet wordt of als er rook of een brandlucht ontstaat. Ook een accu die is uitgezet, of niet meer goed in de camera past, kun je beter niet meer gebruiken. Als de batterij-aanduiding niet meer klopt, maak de accu helemaal leeg en laad hem dan weer volledig op.
Veelgestelde vragen (FAQ)
1. Hoe weet ik of mijn sensor vuil is?
Om te controleren of er stof op uw sensor zit, bevestig een lens op uw camera, selecteer handmatige scherpstelling (M) en stel de scherpstelling in op oneindig. Kies het kleinste diafragma (bijvoorbeeld f/22 of f/32), richt de lens op een egale lichtbron zoals de lucht of een raam, en neem een foto. Als u donkere vlekjes ziet op de foto, is de sensor waarschijnlijk vuil.
2. Kan ik mijn sensor zelf reinigen?
Ja, maar wees voorzichtig. Gebruik een blaasbalgje of een sensorreinigingskit en volg de instructies in de handleiding van uw camera. Werk in een schone, stofvrije omgeving en raak de sensor nooit aan. Als u twijfelt, laat het reinigen over aan een professional.
3. Waarom mag ik de spiegel niet schoonmaken?
De spiegel in een spiegelreflexcamera heeft geen invloed op de beeldkwaliteit van uw foto’s. Stof op de spiegel is alleen zichtbaar in de zoeker en niet op de foto. Het schoonmaken van de spiegel is riskant, omdat deze zeer kwetsbaar is en gemakkelijk beschadigd kan raken.
4. Hoe vaak moet ik mijn lens schoonmaken?
Reinig uw lens zodra u vuil, vingerafdrukken of stofdeeltjes opmerkt. Regelmatig onderhoud, bijvoorbeeld na een fotoshoot in stoffige omstandigheden, helpt de beeldkwaliteit te behouden. Gebruik altijd een microvezeldoekje en lensreinigingsvloeistof.
5. Wat moet ik doen als mijn camera nat wordt?
Schakel de camera onmiddellijk uit, verwijder de accu en lens, en droog de camera voorzichtig met een droge doek. Plaats de camera in een zak met rijst of silicagel om vocht te absorberen. Laat een professional de camera controleren voordat u deze weer gebruikt.
6. Hoe kan ik stof tijdens het wisselen van lenzen vermijden?
Wissel lenzen in een stofvrije omgeving, houd de camera en lens naar beneden gericht, en voer de handeling snel uit. Zorg dat de achterste lensdop en de dop van de camerabehuizing schoon zijn. Gebruik altijd lensdoppen wanneer een lens niet in gebruik is.
Met deze tips kunt u uw spiegelreflexcamera in topconditie houden en blijven genieten van haarscherpe foto’s. Door regelmatig onderhoud en zorgvuldige omgang met uw apparatuur voorkomt u problemen en verlengt u de levensduur van uw camera en lenzen.