De airfryer is in veel Nederlandse huishoudens niet meer weg te denken. Dit populaire keukenapparaat wordt geprezen om zijn gemak, snelheid en de belofte van gezondere maaltijden. Maar is een airfryer echt zo gezond als vaak wordt beweerd, of is het vooral slimme marketing?
Wat is een airfryer precies?
Een airfryer is eigenlijk een kleine, mini heteluchtoven. Deze werkt door hete lucht door de oven te laten circuleren. Het is eigenlijk een combinatie van een ventilator en een grill. Door de slimme constructie van deze oven kun je nagenoeg hetzelfde resultaat bereiken als met een friteuse op basis van vet. Het voedsel bevat uiteindelijk 80% minder vet, maar wordt wel knapperig en bruin.
De airfryer warmt lucht op tot aan een temperatuur van ongeveer 200 graden Celsius. De hete lucht draait steeds rond door de pan. Hierdoor worden frietjes aan alle kanten even gaar en ontstaat er een knapperig korstje. Je stelt via het bedieningspaneel de temperatuur en baktijd in. Bij sommige airfryers kies je voor een specifiek bakprogramma. Deze opties verschillen per merk en type airfryer.
Is frituren met een airfryer gezonder dan met een frituurpan?
Het belangrijkste voordeel van een airfryer is dat je geen frituurolie of frituurvet gebruikt voor het bereiden van snacks. Dat maakt frietjes en kroketten uit een airfryer minder vet en dus gezonder. In een airfryer bak je frietjes en snacks met hete lucht. Hierdoor heb je weinig tot geen olie nodig om te bakken. Dit zorgt ervoor dat je frietjes minder vet worden en dus gezonder zijn dan frietjes uit een olie friteuse. Je hebt alleen een lepeltje olie nodig wanneer je onbewerkt eten bakt, zoals zelfgemaakte frietjes of rauwe kip.
Frituurvet bevat meestal veel verzadigde vetten, waardoor gefrituurd voedsel kan bijdragen aan een hoge bloeddruk, overgewicht en andere nadelige gevolgen voor onze gezondheid. Het mooie van koken met een airfryer is dat het gebruik van weinig tot geen olie een veel gezondere optie is, terwijl je nog steeds dezelfde heerlijke, gefrituurde gerechten krijgt waar je naar verlangt. Apparaten zoals de Philips Premium Airfryer XXL gebruiken tot 90% minder vet, ideaal voor wie van gefrituurd voedsel wil genieten zonder overtollige vet.
Een gemiddelde zak Airfryer-friet bevat meer calorieën en koolhydraten dan een zak friet voor een frituurpan, en dit komt niet door speciale Airfryer-aardappelen. Fabrikanten voegen extra suiker toe om ervoor te zorgen dat de producten even goudgeel en knapperig op je bord belanden als voedsel uit de frituurpan. Toegevoegde suikers maken deze producten echter niet gezonder. Kort gezegd, het bereiden van bewerkte producten zoals friet en snacks in een heteluchtfriteuse is niet gezonder dan frituren in een frituurpan, omdat de keuze voor deze producten op zichzelf al ongezond is.
De rol van acrylamide in airfryers
Een belangrijk gezondheidsaspect bij het bereiden van voedsel is de vorming van acrylamide, een schadelijke stof die kan ontstaan bij hoge temperaturen. Acrylamide ontstaat wanneer een product verbrand. Dit kan niet alleen voorkomen in een airfryer, dit kan ook ontstaan bij aangebrand vlees op de barbecue of in een oven of in de koekenpan. Heel simpel, als je een product laat aanbranden tegen het bruine of zwarte aan dan ontstaat er acrylamide en dit is een kankerverwekkende stof. Het advies is om de verbrande stukken niet te eten.
Een wetenschappelijke studie heeft aangetoond dat bij de bereiding van verse aardappelen in een heteluchtfriteuse (bijvoorbeeld een Actifry) 77% minder acrylamide wordt gevormd dan in een frituurpan, en na het voorweken van de aardappelen in water zelfs 90%. Acrylamide kan ontstaan door een reactie tussen suikers (koolhydraten) en asparagine (een bouwsteen van eiwitten) en is schadelijk voor de gezondheid. Om nog gezonder te airfryen, moet je zorgen dat je frietjes en andere ingrediënten niet te donker of bruin bakt.
Het wordt daarom aanbevolen om verse (zoete) aardappelen of friet te wassen en kort te blancheren voordat je ze in een heteluchtfriteuse bereidt om de hoeveelheid suikers aan de buitenkant van de aardappelen te verminderen en zo acrylamidevorming te beperken.
Kun je gezonde maaltijden bereiden met een airfryer?
Naast frietjes en snacks bereid je ook veel andere ingrediënten in een airfryer. Zo bereid je ook gezonde dingen zoals vis en groente. Deze onbewerkte producten zijn van zichzelf al gezond. Als je deze producten met hete lucht bereidt, blijven voedingsstoffen en vitamines nog beter behouden. Daarnaast bak je groente ook lekker krokant.
De airfryer leent zich ook erg goed om diverse soorten vlees te bereiden. Zo kun je prima een biefstuk bereiden in de airfryer met een perfecte garing. Karbonade en speklapjes doen het ook erg goed in de airfryer, belangrijk is dan wel om een airfryer spatdeksel te gebruiken tegen opspattend vet. Je kunt zelfs broodjes bakken in de airfryer, doordat het eigenlijk een kleine, sterke heteluchtoven is. Dat gaat een stuk sneller dan in de oven, waardoor je zondagse ontbijtje nog sneller op tafel staat.
Veel mensen met een airfryer weten niet dat je ook prima vloeibare dingen zoals beslag en eieren kunt bereiden in de airfryer. Door middel van bepaalde airfryer accessoires zoals het bakplaatje, bakvorm of de bakringen kun je prima een omelet of pannenkoekjes bereiden in de airfryer.
Luchtvervuiling binnenshuis: een onverwacht voordeel
Recent onderzoek van de Universiteit van Birmingham heeft uitgewezen dat airfryers veel minder luchtvervuiling binnenshuis veroorzaken dan traditionele kookmethoden zoals bakken, frituren of koken. Koken is een belangrijke bron van luchtvervuiling binnenshuis. Omdat we gemiddeld 80 procent van onze tijd binnen doorbrengen, heeft deze vervuiling direct impact op onze gezondheid.
Ook werkt een airfryer op lagere temperaturen dan bijvoorbeeld een frituurpan met olie. Daardoor komen er minder schadelijke stoffen zoals fijnstof en VOS vrij. Geen gespetter met hete olie en minder rook betekent schonere lucht én een gezondere atmosfeer in huis.
Zijn er nadelen aan een airfryer?
Hoewel de airfryer veel voordelen heeft, zijn er ook enkele nadelen. Wat je misschien niet verwacht is dat een airfryer best wat geluid kan maken. Schrik hier dus niet van, dit hoort er gewoon bij. Daarnaast moet je sommige gerechten ook weleens opschudden. Denk aan frietjes, aardappeltjes of groenten. Tijdens het airfryen doe je de lade open om alles even goed om te schudden. Bij het openen van de friteuse kan hitte ontsnappen.
Een ander nadeel is dat niet alle airfryers even veilig zijn. Volgens de consumentenbond deugen de helft van de airfryers niet. Sommige zijn zelfs gevaarlijk. Er zijn airfryers die aan de buitenkant zo heet worden, dat brandwonden onvermijdelijk zijn. Vooral de goedkope types van vage merken zijn een risico.
Hoe gebruik je een airfryer op een gezonde manier?
Om het maximale uit je airfryer te halen en echt gezonder te koken, volg je deze tips:
- Kies voor verse producten: Een heteluchtfriteuse kan een gezondere keuze zijn in vergelijking met een frituurpan wanneer je kiest voor verse producten uit de Schijf van Vijf, zoals (zoete) aardappelen, mager vlees of (vette) vis.
- Voorkom aanbranden: Om acrylamidevorming te beperken, bak je voedsel niet te bruin en was of blancheer je aardappelen vooraf.
- Gebruik weinig olie: Voor onbewerkte producten zoals verse friet of groenten volstaat een lepeltje olie.
- Varieer in gerechten: Gebruik de airfryer niet alleen voor friet en snacks, maar ook voor groenten, vis, vlees en zelfs gebak. Dit maakt je maaltijden gevarieerder en gezonder.
Veelgestelde vragen (FAQ)
1. Is een airfryer gezonder dan een frituurpan?
Ja, een airfryer is in de basis veel gezonder dan een frituurpan. Omdat de snacks niet liggen te sudderen in brandend vet of olie, trekt het vet er dus ook niet in en eet jij het uiteindelijk niet op. Het wordt niet voor niets ‘gezond frituren’ genoemd. Echter, bewerkte airfryer-producten zoals friet kunnen extra suikers bevatten, wat ze niet per se gezonder maakt. Kies daarom voor verse ingrediënten.
2. Kan ik alles in een airfryer bereiden?
Bijna alles wat je in een oven kunt maken, kun je ook in een airfryer bereiden. Denk aan friet, snacks, groenten, vlees, vis, broodjes, en zelfs taarten of quiches. Voor vloeibare gerechten zoals beslag heb je wel speciale accessoires nodig.
3. Produceert een airfryer schadelijke stoffen zoals acrylamide?
Acrylamide kan ontstaan als voedsel te bruin of zwart wordt gebakken, ongeacht of je een airfryer, frituurpan of oven gebruikt. In een airfryer is de vorming van acrylamide echter lager bij verse aardappelen, vooral als je ze voorweekt. Bak niet te donker om dit risico te minimaliseren.
4. Is een airfryer geschikt voor een gezonde levensstijl?
Ja, mits je kiest voor onbewerkte, verse producten zoals groenten, vis en mager vlees. De airfryer behoudt voedingsstoffen beter en gebruikt minder vet, wat bijdraagt aan een gezondere maaltijd. Let wel op dat je niet meer snacks eet omdat ze ‘gezonder’ lijken.
5. Zijn airfryers veilig in gebruik?
De meeste airfryers zijn veilig, maar goedkope modellen kunnen risico’s opleveren, zoals een te hete buitenkant. Kies voor een betrouwbaar merk zoals Philips, Ninja of Tefal, en volg de gebruiksaanwijzing om ongelukken te voorkomen.
Conclusie
De airfryer biedt duidelijke gezondheidsvoordelen ten opzichte van een traditionele frituurpan, vooral omdat je weinig tot geen olie nodig hebt en minder vet binnenkrijgt. Het is een veelzijdig apparaat waarmee je niet alleen friet en snacks, maar ook groenten, vlees, vis en zelfs gebak kunt bereiden. Door te kiezen voor verse, onbewerkte producten en acrylamidevorming te minimaliseren, kun je de airfryer inzetten voor een gezondere levensstijl.